Onze Vader deel 6
Geef ons vandaag het brood dat wij nodig hebben (Matt. 6:11 NBV21)
De vier beden die volgen, richten zich op wat wij nodig hebben. Zij beginnen met een werkwoord in de gebiedende wijs. In het Grieks wordt deze wijs ook gebruikt om een verzoek tot een meerdere te richten.
De eerste bede, boven deze tekst afgedrukt, werd eertijds vertaald met “geef ons heden ons dagelijks brood”. Lukas 11:3 NBV21 is vertaald als: “Geef ons dagelijks het brood dat wij nodig hebben”.
Achter de zichtbare verschillen van “vandaag” (Matteüs) en “dagelijks” (Lukas) is een verschil in werkwoorden. Matteüs heeft een werkwoord in de gebiedende wijs die gebruikt wordt voor een eenmalige handeling, Lukas heeft een andere gebiedende wijs die gebruikt wordt voor herhaalde handelingen, gevolgd door de uitdrukking “dagelijks”.
Waarom wordt er gebeden voor brood?
In het Midden-Oosten was brood het basisvoedsel. Aardappelen en rijst waren er niet. Brood staat voor wat wij nodig hebben voor ons dagelijks leven.
De uitdrukking “dat wij nodig hebben” is in beide evangeliën (Matteüs en Lukas) de vertaling van een en hetzelfde woord. Dit woord komt niet voor vóór het ontstaan van onze evangeliën.
Origenes, een Griekse kerkvader, meent dat de evangelisten het woord hebben bedacht. Er zijn meerdere vertaalvoorstellen gedaan, waarvan ik er drie zal bespreken.
- Als wij kijken naar de mogelijke betekenissen van de twee woorden die samen het nieuwe woord vormen dan is een van de mogelijkheden te vertalen met “wat nodig is om te bestaan”.
- Ook mogelijk is “ons rantsoen”.
- Een laatste mogelijkheid heeft mijn voorkeur, namelijk: geef ons vandaag wat nodig is voor brood voor morgen. Immers, in het oude Oosten heeft men vandaag graan nodig als men morgen brood wil bakken. Graan moet gemalen worden, vaak met een handmolen, meestal bediend door een vrouw. Dat is vier uur werk per portie voor één persoon. Dan moet het meel nadat er zuurdesem in is gedaan, een nacht rijzen. Pas morgen kan het gebakken worden. Dus brood voor morgen vereist graan vandaag.
Deze vertaling wordt ook ondersteund door een opmerking van de Latijnse kerkvader Jeronimus van Bethlehem.
Hij verwijst naar een vertaling van het Griekse evangelie van Matteüs in het Aramees. Daar wordt het woord in kwestie vertaald met het Aramese woord voor “morgen”.
Ongeacht de vertaling is de betekenis als bede wel duidelijk. Geef ons wat nodig is voor ons aards bestaan, waarbij wij wel meewerken door arbeid, al dan niet op het land.
